İş Kanunu ve Mobbing?!

İş Kanunu, her çalışanın haklarını bilmesi ve savunabilmesi açısından son derece önemli! Ben ki, henüz yirmili yaşlarımda iken mobbing ile tanışmış biriyim! O zamanlar pek de bilinmiyordu “mobbing”in ne olduğu! Hatta çalışmakta olduğum şirketin yönetim kurulu başkanı bile, ilk benden duyduğunu söylemişti şaşkın bir yüz ifadesiyle!

“Sakın benim bilmeme ne gerek var, bilmesi gerekenler avukatlar, onlar bilsin yeter işte!” demeyin… Zira, “iş kanunu” bilmek ve haklarını bilerek çalışmak çok bambaşka oluyor gerçekten de! Kendimden biliyorum, bizzat deneyimledim ve kesinlikle de öneriyorum!

İş hayatı, hele ki özel sektör, çok acı ki tam bir kurtlar sofrası… İş hayatına yeni atılmış, doğal olarak hiç deneyimi olmayan teri taze çalışanlar için, oldukça tehlikeli bile olabilir! Eğer aşırı iyi niyetli ve haklarınızdan bihaber iseniz…

Her alanda ve her konuda olduğu gibi, bilgi sahibi olmak çok ama çok önemli… Üstelikte daha gencecik ve deneyimsiz iseniz, en azından edinebileceğiniz en fazla bilgi ve veri ile donatın kendinizi derim!

Çünkü, “işyerinde psikolojik şiddet” ya da “ruhsal taciz” diye de bilinen “mobbing”, hem kariyerinizin hem de aile düzeninizin zarar görmemesi açısından, çok iyi yönetmeniz gereken bir durum! Öyle ki, siz mobbingi yönetemezseniz, mobbing sizi yönetir ve hatta acımasızca yutabilir 🙁

Üstelikte sanmayın ki, bu mobbing yalnızca yönetim kademesindeki kişilerce yapılıyor!? İş arkadaşlarınız, hatta ofisteki görevli çalışanlar tarafından bile mobbinge maruz kalabilirsiniz! Eğer buna dair hiçbir bilginiz, dolayısıyla da fikriniz yoksa da; siz mobbinge maruz kaldığınızı anlayana kadar, kendinizi istifa etmiş bulabilirsiniz! Durum o kadar ciddi yani!

İş Kanunu Bilmeli mi?

Gerçi yalnızca iş kanunu değil, hayatın her aşamasındaki haklarınızın ayrımında olmanız; yaşam kaliteniz için son derece önemli! İş Kanunu bilmek demek, ezberlemek değil elbette! Haklarınızın ayrımında olmak, önemli olan! Gerekirse yanınızda mini iş kanunu kitapçığı ile gezin derim ben! Bir dönem ben böyle yapmak durumunda kaldım ve çok da yararını gördüm doğrusu!

Çalışma hayatınızı kolaylaştıracak ya da zorlaştıracak kanunları bilmezseniz eğer, haliniz harap olabilir yani 🙁 Aman çok dikkat edin! Oyunu kurallarına göre oynamak her zaman lehinize olacaktır 😉 Elbette, prensiplerinize ve yaşam felsefenize aykırı olan kurallardan bahsetmiyorum 😉 Ama bizzat deneyimlemiş biri olarak, iş kanunu bilmek; hem ruh sağlığınız hem de iş sağlığınız açısından son derece önemli 🙂

Özellikle de sıradışı, yaratıcı ve idealist bir kişiliğe sahipseniz… Hele ki haksızlığa karşı tahammülünüz yoksa… Düzensizliklere düzen getirme eğiliminiz varsa… Çoook daha dikkatli olun derim 😉 Zira, ayrımında olun ya da olmayın “mobbing”in ensenizde olma olasılığı iyice artmıştır!

Benim maruz kaldığım mobbing, çalıştığım şirket genel müdürü tarafından sistematik olarak yapılan bir yıldırma operasyonuydu! Vee yalnızca bana özeldi 🙁 Sonraları anladım ki, amacı; aklı sıra beni yola getirmek, istediği şekle göre törpülemekti! Olmazsa da, işten istifa etmemi sağlamaktı! Bu operasyon, yaklaşık 1 (bir) yıl sürdü!

Davranış biçimi öylesine usturupluydu ki, bunu ancak ben anlıyordum! Yani, dışarıdan başka birinin anlayabileceği belirginlikte değildi! Hedef bendim ve bana özel bir strateji uygulanıyordu! Başlangıçta hem hayat hem de iş deneyimsizliğim nedeniyle algılamakta zorlandım! Hatta anlam veremedim, neler olduğuna!

Dikenler Bana, Güller Ekip Arkadaşlarıma?!?

Zira, bana dikenlerini gösteren yöneticimiz, benim dışımdaki tüm ekip arkadaşlarıma adeta gül dağıtıyordu! Zaman içinde o dikenleri, farklı farklı şekillerde bana batırmaya başladı! Git gide artan dozla üstelikte 🙁 Çoğunlukla yalnız olduğum anları yakalıyor, olmadı odasına çağırıp, kapıyı kapatmamı söylüyordu!

Kırıcı, aşağılayıcı, yıldırıcı, moral bozucu ne kadar söz varsa; kapalı kapılar ardında söyleyip, bütün enerjimi tüketip; diğer herkese gülücükler saçıyordu! Neden mi ben?! Sanırım, iş görüşmeleri sırasında, “hedefimin en az genel müdürlük koltuğu olduğunu söylediğim için, beni tehdit olarak algılamış olmalıydı” 😉

Şaka yapmıyorum, gayet ciddiyim! Kariyer hedefim sorulduğunda, verdiğim yanıt tam olarak “en az genel müdürlük koltuğuydu”! Gerçi bunu söylediğimde, henüz 23 yaşındaydım 🙂 Ama yine de, beni tehdit olarak algılaması 15 yıllık bir genel müdürün, aslında gurur vericiydi benim açımdan 🙂

Sözleriyle yıldıramadığını, onun tabiriyle “beni yola getiremediğini” farkettiğinde; doz artımına gitti 🙁 Aylık ve yıllık bazda yapmam gereken satış hedef cirolarımı artırdı! Eskiden alıcılara/müşterilere yapabildiğim indirim oranlarını düşürdü! Ödeme koşullarında sunabildiğim avantajları kaldırdı! İlle de peşin satacaksın ya da siparişte %60-80 ön ödeme alacaksın gibi şartlar dayattı 🙁

İçindeyken çok da anlayamadığım bir şekilde, hem sözlü hem de yaptırımsal eziyetlerine yoğun şekilde devam etti! Neler olduğunu anlamlandıramadığım o dönemde, ayaklarım geri geri gitmeye başlayıp da, severek yaptığım işimden iyice soğumaya başladığımı farkedebildiğimde; çoktan mobbingin ağına düşmüştüm bile 🙁

Kendimi işe yaramaz, başarısız, yetersiz hissetmeye başlamıştım 🙁 Çünkü genel müdürümüzün kurgusu ve yaptırımları doğrultusunda, satışlarım düşmeye başlamıştı! Çünkü, ekstra zorlaştırılan bu koşullarda, kimse alım yapmak istemiyordu! Tam da olması istenen buydu zaten 🙁

Herkes Yönetici Olamaz; Zaten de Olmamalı!!!

Evet evet akıl alır gibi değildi ama beni yıldırabilmek için, belirli bir süreliğine şirketinin müşteri ve ciro kaybetmesine bile razıydı! Zaten bu çelişkili durum nedeniyle davranış biçimini sorgulamaya başladığım yöneticimin, çok zeki ama bir o kadar da “yöneticilik vasıfları”ndan uzak olduğundan kat be kat emin olmuştum!

O dönem henüz adlandıramadığım ve maruz bırakıldığım bu davranış biçimini, kimseyle de paylaşamıyordum 🙁 Tam bir negatif sarmal içinde dibe doğru giderken, araştırmaya karar verdim! İnternetten yaptığım araştırmalarımda, çoğunlukla ingilizce olan makalelerde, neredeyse benim yaşadıklarımı birebir anlatan kesitler buldum!

Vee evet haklıydım ve de mağdurdum! Sorun bende değildi! Sistematik bir yıldırma politikası, zorbalık ve de ruhsal tacizle karşı karşıyaydım! Öylesine üst perdeden yapılıyordu ki herşey, yalnızca benle genel müdür arasında yaşanıyordu bu sinir harbi! Veee tüm bunların teknik adı, “mobbing”ti!

Özellikle odasına çağırıp da, kapıyı kapattırdığında; aşırı yoğun ve sert bir tavra maruz kalıyordum! Bana yapılmakta olanın adını koyabildikten sonraki dönemde; bir ara, artık tüm bu yaptıklarını kayda almak aklıma geldi! Zira, yapılanları kanıtlamama neredeyse olanak yoktu! Yaşadıklarım öylesine akıl almaz, karışık, çapraşık ve hatta soyuttu ki! Derdimi anlatabilmem için, soyutları somutlaştırmam şarttı!

Ama 2000li yılların henüz başlarında, cep telefonlarının pek de fonksiyonlu olmadığı dönemlerde yani, o kadar da kolay değildi kameraya almak! Üstelikte dikkat çekmeden böyle bir kaydı yapmak!
Sonraları, kişiliğim gereği pes etmeyi sevmediğimden, haklarımı bilmemin yararlı olacağına karar verdim ve aldım iş kanunu kitapçığını elime!

Öyle ki, cepte taşınabilir versiyonu ile şirket içinde dolanmaya ve de bana yapılan haksızlıklara karşı hakkımı aramaya başladım! Tam olarak karşı atağa geçmiştim artık! İşe ilk, şirket sahibine “bana, genel müdür tarafından mobbing yapılıyor!” demekle başladım! İlk kez benden duyduğu bu sözcük karşısında şaşkınlığını gizleyemeyen şirket sahibi; “o da ne demek, nasıl yani?” diyerek, öylece kalakaldı!

Türlü Çeşit Mobbing Var!!!

Araştırmalarımdan öğrendiklerimi, yazıcıdan da çıkış alıp, somut doküman haline getirip; kendisine aktardım! Duydukları karşısında adeta şoka giren şirket sahibi, genel müdürü de odaya çağırıp; benimle yüzleştirdi! Çook beklenen ve bildik bir tavırla, genel müdür, söylediklerimi ve de tüm yaptıklarını açıkça inkar etti! Ama böyle birinden de zaten bu beklenirdi! Öyle ya, aklı başında, donanıma, emeğe ve çabaya saygılı olsa; zaten “mobbing” de yapmazdı ki?!

Sonrasında diğer adımlara geçtim: şirket içi çalışanlarını uyandırma, farkındalık yaratma ve bilinçlendirme çalışmalarıma yani! Önce ekip arkadaşlarımdan başlayarak, tüm çalışanlara, bana yapılmakta olan mobbing hakkında bilgi verdim!

Yanımda taşımaya başladığım iş kanunundan okuduğum maddelerle, çalışan olarak haklarımızı hatırlattım! Başım dik, alnım ak, kendimden ve o zamana kadarki başarılarımdan emin; stratejimi uygulamaya devam ettim! Artık yalnız değildim, hem de birçok anlamda!

Yalnız değildim, çünkü yakın çevremi de bilinçlenmeleri için yüreklendiriyordum! Ve ben de genel müdüre, karşı atakta bulunuyordum! Hem de gayet kendimden ve hedeflerimden emin bir şekilde!

Onca yıl boşuna mı okumuştum İTÜ Elektrik Mühendisliği gibi ciddi zor bir bölümde?! Üstelik, yüksek lisans da yapmıştım İTÜ’de aynı dalda! Daha kariyerimin başında, neden izin verecektim böyle bir hasta ruha?! Yenilmeyecek, yenecektim! Ezmeyecek ama kendimi de asla kimseye ezdirmeyecektim! Bu kim olursa olsun farketmezdi benim için!

Yılmak Yok, Farkındalık Şart!

Bana yaptıklarına karşılık bumerang etkisi yaratarak, çok sevdiğim kara şimşek dizisinde Kit’in hep dediği gibi, “sözlerin bana çarpıp, yine sana yapışsın” türünden bir yaklaşım sergiliyordum artık 😉 Neyin ne olduğunu bilmemin de etkisiyle, kendime güvenim ve haklılığıma olan inancım tamdı!

Ve nihayet bir gün, genel müdürün ağzından şunlar döküldü: “Otoriteye karşı geliyorsun ve otoritemi sarsıyorsun. Üstelikte bunun ayrımındasın ve yaptığınla gurur duyuyorsun, ama ben buna izin vermeyeceğim!”

Benim yanıtımsa çok netti: “evet gurur duyuyorum, çünkü bu şekilde yöneticilik yapılmaz” Sonraki günlerde daha da doz artırdıysa da, ben de aynı doz artımıyla ve kararlılıkla şirket içi farkındalık çalışmalarıma devam ettim! 

Veee evet tahmin ettiğiniz üzere durum, genel müdür aleyhine açtığım “mobbing” davasıyla hukuksal boyuta taşındı! O dönemler neredeyse hiç duyulmamış olan davama ilişkin haklı gerekçelerimi kanıtlayabilmek için, 10-15 cm kalınlıkta hazırladığım bir klasörü avukatıma verdim!

Kanıtlaması son derece zor, oldukça soyut ve psikolojik boyutu yüksek olan yaşadığım eziyeti/mağduriyeti; farklı açılardan konuya ışık tutan dokümanlarla somutlaştırmaya çalıştım!

Açık ve Net Olmak Varken, Dolambaçlı Yollar Niye?!

Konuyu sanki bir proje gibi ele almış ve de geceli-gündüzlü bir uğraşla, içinde bulunduğum durumu anlatacak her detayı sunmaya çalışmıştım! Başarılarıma rağmen başarısız gösterilmeye çalışıldığımı, haklılığıma rağmen haksızlığa uğradığımı, mağduriyetimi ve yapılmak istenenleri ekledim dava klasörüme! 

Bunlar benim yaşadıklarımdı! Dava açtığım dönem, emsal denebilecek bir dava dahi yoktu ne yazık ki 🙁 Genel çerçevesi birçok makalede belirtilmiş olsa da, herkese uygulanan mobbingin içeriği, uygulanma ve algılanma şekli tamamen farklı olabilir! Bu, zaten beklenmesi gereken bir durumdur! Zira, farklı insanlar, farklı algılar, farklı hedefler; farklı mobbingler demektir!

Naçizane öneririm ki; başınıza mobbing gibi durumlar gelsin gelmesin, her koşulda “iş kanunu” bilmeye özen gösterin! Bunun; kariyeriniz, ruh sağlığınız ve yaşam kaliteniz için kritik önem taşıdığını unutmayın! Haklarınızın ayrımında olun ve kendinizi, karşınızdaki kim olursa olsun ezdirmeyin! Vazgeçmeyin! Pes etmeyin! Haklı olduğunuz yolda, emin adımlarla ilerleyin!

Farkında olun ve farkındalık sağlamak için, deneyimlerinizi sizler de kaleme alın! Unutmayın, “söz uçar, yazı kalır!” 😉